مسمومیت با مونوکسیدکربن یا گازگرفتگی مسمومیتی است که به خاطر تنفس گاز خطرناک مونوکسیدکربن ایجاد می شود. این مسمومیت که به وسیله انواع وسایل گازسوز از جمله بخاری، آبگرمکن، پیک نیک و حتی زغال ایجاد می شود، بیشتر در زمستان دیده می شود.

 

اگر دودکش یا تهویه یک مکان مسدود باشد، گاز مونوکسیدکربن منتشر شده از وسایل مذکور امکان خروج نمی یابد، در محیط ساختمان منتشر شده و سبب مسمومیت و در نهایت مرگ می شود. مرگ بر اثر گازگرفتگی را «مرگ خاموش» می نامند.

مونواکسیدکربن یک گاز بی رنگ و بی بو است که بر اثر احتراق ناقص انواع سوخت ها تولید می شود و می تواند باعث ایجاد آسیب در افراد شود. اهمیت موضوع اینجاست که این گاز به دلیل بی رنگ و بی بو بودن به سرعت می تواند علایم مسمومیت را در افراد ایجاد کند.

مسمومیت با مونواکسیدکربن می تواند طیف وسیعی از علایم را شامل شود که در بیماری های مختلفی دیده می شود. بسیاری از این علایم شبیه به علایم سرماخوردگی است و اکثر افراد فکر می کنند به دلیل سردی هوا دچار سرماخوردگی شده اند و سعی در خوابیدن می کنند. ابتلای تمام افراد خانواده به علایمی شبیه به آنفلوانزا، بروز این مسمومیت در افراد را نشان می دهد.

نشانه های اولیه مسمومیت با مونوکسید کربن

1. سردرد
2. ضعف جسمانی
3. سرگیجه و بی قراری
4. تهوع و استفراغ
5. خواب آلودگی، کسلی و خستگی

پس از گذشت دقایقی و افزایش میزان مسمومیت با مونواکسید کربن، علایم خطرناک تر بروز می کند از جمله:

1. کبودی دست، دور لب ها و نوک انگشتان
2. تنگی نفس
3. بی هوشی

اقدامات پیشگیرانه

1.کنترل مسیر و منافذ دودکش قبل از راه اندازی بخاری، بهترین راه پیشگیری از بروز حوادث مسمومیت با مونوکسیدکربن به شمار می رود و دقت و توجه به داغ بودن دودکش نیز بهترین آزمایش سلامت دودکش است.

2. داشتن کلاهک مخصوص (کلاهک H) برای دودکش در پشت بام ها برای جلوگیری از بروز خاموشی بخاری و به دنبال آن انتشار گاز مونوکسیدکربن اهمیت بالایی دارد.

3. فراموش نکنیم استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد در پیشگیری از این مسمومیت از اهمیت بالایی برخوردار است و بخاری های بدون دودکش به هیچ عنوان از تولید گاز مونوکسیدکربن جلوگیری نمی کنند.

اقدامات مهم در صورت بروز حادثه

·         خونسرد باشیم.

·         با اورژانس 115 تماس بگیریم.

·         از ایمنی صحنه مطمئن شویم.

·         فرد مسموم را از محیط آلوده به هوای آزاد منتقل کنیم و یا در صورت عدم امکان، درها و پنجره ها را باز کنیم.

·         بیمار را در حالت استراحت قرار داده و حرکت ندهیم.

·         یقه پیراهن، کمربند و لباس های تنگ افراد مسموم را باز کنیم.

·         راه هوایی بیمار را بررسی کنیم.

·         در صورتی که بیمار بیهوش است او را به صورت خوابیده به پهلو نگه داریم.

·         در صورت امکان، اکسیژن رسانی را شروع کنیم.

«محسن ایزدی» کارشناس پیشگیری و مبارزه با بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز